فلج زایمانی یا آسیب شبکه بازویی (براکیال) در نوزادان

 

علت فلج زایمانی
بعضی اوقات زایمان به سختی انجام میشود. مثلاً وقتی بچه خیلی بزرگ است یا وقتی بچه با پا بدنیا میاید یا وقتی روند زایمان خیلی طولانی میشود. یا گاهی اوقات ماما برای اینکه بچه زودتر بدنیا بیاید کشش زیادی به نوزاد وارد میکند تا زودتر او را از کانال زایمانی عبور دهد. در این اوقات ممکن است گردن نوزاد با کشش زیادی بشدت به یک طرف منحرف و کشیده شود. براثر این کشش اعصاب شبکه گردنی کشیده میشوند و این کشیده شدن موجب صدمه و آسیب به عصب میشود.
در اغلب اوقات اعصابی که در قسمت های بالاتر این شبکه قرار دارند کشیده میشوند و حالت فلجی را بوجود میاورند که به آن فلج ارب Erb’s palsy میگویند. در این حال بچه نمیتواند بازویش را حرکت دهد ولی انگشتان دستش را میتواند حرکت دهد. اگر هم اعصاب بالا و هم اعصاب پایین شبکه براکیال دچار کشش و آسیب شوند به آن آسیب کلی شبکه براکیال میگویند

انواع آسیب شبکه بازویی بر حسب شدت ضایعه

1- بر اثر کشش، عصب فقط کشیده میشود ولی پاره نمیشود. این نوع شایعترین نوع است. به این نوع آسیب نوروپارکسی 

·  Neuropraxia میگویند. خوشبختانه این دسته از آسیب ها بطور خودبخودی در عرض سه ماه بهبود میابند

2-  بر اثر کشش، در اعصاب کمی پارگی ایجاد شده و بافتی در بین اعصاب شبکه بوجود میاید که آنرا نوروم Neuroma مینامند. در این نوع آسیب بهبودی خودبخودی نسبی است

.

3-  بر اثر کشش، اعصاب شبکه کاملاً پاره شده و از هم جدا میشوند. این آسیب ها بهبود نمی یابند

.

4-   بر اثر کشش ریشه عصبی قبل از اینکه شبکه ای را تشکیل دهد و در هنگاه خروج از نخاع از آن کنده میشود. این نوع بدترین نوع آسیب است

انواع آسیب شبکه بازویی بر حسب محل آسیب

فلج های زایمانی بدنبال آسیب شبکه بازویی را بر حسب محل آسیب به سه دسته تقسیم میکنند
1- فلج قسمت های بالایی شبکه بازویی ( فلج ارب(

این شایعترین نوع فلج زایمانی بوده و بر اثر آسیب ریشه های عصبی پنجم و ششم و گاهی هفتم گردنی ایجاد میشود. در بسیاری اوقات مادر متوجه میشود که نوزادش یکی از بازو هایش را حرکت نمیدهد. معمولا بازوی کودک در کنار بدن و در حالت چرخیده به داخل قرار میگیرد. حرکات مچ دست و انگشتان در این بیماران طبیعی است.در بچه های بزرگتر، طفل نمیتواند دست طرف مبتلا را به بالای

سرش ببرد. با افزایش سن ممکن است طول اندام فوقانی در طرفی که فلج است از طرف سالم کوتاهتر باشد )علت آنست که فعالیت عضلات و حرکت دادن اندام نقش مهمی در رشد آن اندام دارد).
2- فلج قسمت های پایینی شبکه بازویی
این نوع از فلج زایمانی بر اثر آسیب ریشه های عصبی هفتم و هشتم گردنی و گاهی اولین ریشه عصبی سینه ای ایجاد میشود. در این بیماران عضلاتی که مسئول حرکت دادن مچ دست و انگشتان دست بچه هستند فلج میشوند پس بچه مچ دست و انگشتان دست را حرکت نمیدهد. این نوع از فلج زایمانی نادر است
3- فلج کامل شبکه بازویی
این نوع از فلج زایمانی که بعد از نوع ارب شایعترین نوع است ترکیبی از دو نوع قبلی بوده و در آن اندام فوقانی یک طرف بچه کاملا فلج میشود

درمان:

اکثر این بیماران بعد از مدتی خودبخود خوب میشوند. این مدت معمولاً سه ماه است ولی گاهی اوقات بهبودی دو سال هم طول میکشد. گاهی هم برای درمان بیمار نیاز به انجام عمل جراحی است. بیمار چه نیاز به جراحی داشته

باشد و چه نداشته باشد بهبودی نیاز به زمان دارد.
احتمال بهبودی خودبخودی در فلج قسمت های بالایی شبکه بازویی یا فلج ارب بیشتر از انواع دیگر است. البته این بهبودی معمولا نسبی است.

در فلج قسمت پایینی شبکه بازویی احتمال بهبودی کمتر است.
احتمال بهبودی در فلج کامل شبکه بازویی دیگر انواع کمتر بوده و معمولا اندام فوقانی بصورت نزدیک به تنه و با چرخش داخلی باقی میماند.

در مدت انتظار، مسلماً عضلات فلج شده حرکت نمیکنند و مفاصل هم بدون حرکت میمانند. وظیفه والدین در این مدت اینست که بطور مرتب مفاصل اندام فوقانی را حرکت دهند. اگر این کار انجام نشود بعد از مدتی مفصلی که حرکت نکرده بتدریج دچار خشکی و محدودیت حرکتی میشود. خوب باز و بسته نمیشود. انجام حرکات تمام مفاصل اندام فوقانی معمولاً از هفته اول بعد از زایمان برای نوزاد شروع میشود. این حرکات و نرمش ها هر روز و روزی چند بار انجام میشود تا موقعی که عصب خوب شود و بچه بتواند به اراده خودش مفصل بیحرکت را حرکت دهد. در فلج نوع ارب نرمش که به مادر کودک آموزش داده میشود اینست که بازوی کودک را از بدن وی دور کند و بازو و ساعد را به خارج بچرخاند.

روش پزشک ارتوپد در مواجهه با این بیماران معمولاً صبر کردن است. اگر بعد از 6-3 ماه صبر کردن بهبودی در کارکرد عصب مشاهده نشد ممکن است تصمیم به عمل جراحی گرفته شود. توجه به این نکته ضروری است که عمل جراحی نمیتواند اندام بیمار را بطور کامل خوب کند البته جراحی هرچه در سنین پایینتری انجام شود نتایج درمانی بهتری دارد. بهترین زمان جراحی این بیماران سه ماهگی است.

چه جراحی انجام شود و چه نشود گاهی اوقات بهبودی کامل اتفاق نمی افتد و ضعف بعضی از عضلات اندام فوقانی برای بیمار باقی میماند. خوشبختانه در سنین بالاتر میتوان با بعضی دیگر از اعمال جراحی کارآیی اندام را بهتر کرد.
بچه ها توانایی های بالایی در تطبیق دادن خود با وضعیت بوجود آمده دارند. آنها را حمایت کنید و تشویقشان کنید تابه کارهایی که میتوانند انجام بدهند تمرکز و توجه کنندنه کارهایی که نمیتوانند.