اندومتریوز Endometriosis

 

اندومتریوز

آندومتریوز ، کاشته شدن و رشد مخاط رحم در خارج از محوطه رحم می باشد که یک بیماری نسبتاً شایع در زنان است .

مخاط رحم همه ماهه پس از ریزش هنگام پریود، مجدداً شروع به رشد می کند. سلولهای مخاط رحم دارای این ظرفیت هستند که در خارج از رحم نیز رشد کنند. رشد سلولهای مخاط رحم در خارج از رحم را آندومتریوز می گویند. محوطه داخل رحم توسط لوله های رحمی به خارج از رحم راه دارد. اگر سلولهای مخاط رحم در خارج از رحم به بافتها بچسبند و شروع به رشد کنند، در اصطلاح گفته می شود که سلولهای مخاط رحمی در محل جدید کاشته شده اند. شایعترین محلهائیکه سلولهای مخاط رحم می توانند کاشته شده و سبب آندومتریوز شوند، عبارتند از: تخمدانها، لوله های رحمی، سطح خارجی خود رحم و روده ها و محوطه داخل لگن. آندومتریوز را می توان در داخل واژن، گردن رحم و حتی مثانه نیز دید. خانم هائی که دارای آندومتریوز مثانه هستند، هنگام عادت ماهیانه، دچار ادرار خونی می شوند، چون همانطور که مخاط رحم هنگام پریود ریزش پیدا می کند، سلولهای مخاط رحم که در داخل مثانه کاشته شده اند نیز ریزش پیدا کرده و سبب خونریزی می شوند. گاها آندومتریوز در خارج از محوطه لگن، مثل کبد، ریه ها و مغز نیز دیده می شود. حتی سلولهای مخاط رحم می توانند در محل بریدگیهای جراحی نیز کاشته شده و رشد بکنند.

 اندومتریوز در میان بیمارانی که دیر بچه دار شده و یا فرزندان کمی دارند بروز بالایی دارد. همچنین بیشتر در میان نوجوانان و زنان جوان 35-25 ساله ای که تا به حال زایمان نداشته اند شایع است. این گروه به ویژه سابقه دیسمنوره دارند که با استفاده از ضد التهاب های غیراستروئیدی و قرص های ضد بارداری تخفیف پیدا نمی کند. به نظر می رسد که عامل مستعد کننده خانوادگی برای ابتلا به اندومتریوز وجود دارد. اندومتریوز یک دلیل مهم و عمده برای ناباروری و دردهای مزمن لگن محسوب می شود.

 

علایم بالینی

·        علایم متنوع هستند اما بطور کلی شامل دیسمنوره ، دیس پارونیا و احساس ناراحتی و درد در لگن می باشد (بعضی بیماران درد ندارند).

·        دیس شزیا (درد حین دفع مدفوع) و انتشار درد به پشت وپاها ممکن است دیده شود.

·        افسردگی ، ناتوانی برای انجام کارها به دلیل درد و اختلال در روابط بین فردی

·        احتمالأ ناباروری

 

بررسی و یافته های تشخیصی

تاریخچه بهداشتی بیمار ، با توجه کافی به الگوی عادت ماهیانه بیمار ، به منظور تعیین علایم خاص بیماری ضروری است. معاینه دودستی لگن ، در بعضی اوقات ندول های ثابت و دردناکی لمس می شود و ممکن است حرکت رحم محدود شده باشد که نشاندهنده چسبندگی رحم است. لاپاراسکوپی تشخیص را تأیید می کند و به پزشک اجازه می دهد که شدت یا مرحله بیماری را تعیین کند.

تدابیر طبی

درمان به شدت نشانه ها ، میل به بارداری و وسعت بیماری وابسته است. در موارد آسیمپتوماتیک (فاقد نشانه) و در مواقع لازم از آزمایشات روتین استفاده می شود. سایر درمان ها عبارتند از : اقدامات تسکینی نظیر استفاده از داروهای مسکن ، ضدالتهاب های غیراستروئیدی و قرص های ضدبارداری ، هورمون مهارکننده ترشح گنادوتروپین (GnRH) و جراحی.

بارداری می تواند سبب تسکین نشانه ها گردد زیرا اوولاسیون و قاعدگی صورت نمی گیرد.

درمان دارویی

·        روش های تسکینی (داروها مثل ضددردها و مهارکننده های پروستاگلاندین) به منظور کاهش درد.

·        داروهای خوراکی ضدبارداری

·        آندروژن های صناعی نظیر "دانازول" سبب آترفی اندومتر و آمنوره ی بعدی می شود. "دانازول" داروی گران قیمتی است که می تواند عوارض جانبی چون خستگی بیش از حد ، افسردگی ، افزایش وزن ، پوست چرب ، کوچک نمودن سینه ، آکنه خفیف ، گرگرفتگی و آتروفی واژینال را به همراه داشته باشد.

·        استفاده از آگونیست های هورمون های آزاد کننده گونادوتروپین به کاهش تولید استروژن و آمنوره بعدی منجر می گردد. عوارض جانبی به کاهش سطوح استروژن (گرگرفتگی و خشکی واژینال) مرتبط است.

 

درمان جراحی

·        لاپاراسکوپی به منظور سوزاندن بافت نابجای اندومتر و آزاد ساختن چسبندگی ها صورت می گیرد.

·        از جراحی با کمک لیزر به منظور تبخیر مانون های اندومتریال یا سوزاندن و تخریب بافت های اندومتریال استفاده می شود.

·        دیگر روش های جراحی عبارتنداز : لاپاراتومی ، آندووکواگولاسیون و الکتروکواگولاسین ، هیسترکتومی شکمی ، اُاُفورکتومی(برداشتن تخمدان) ، برداشتن دو طرفه ی لوله های رحمی و تخمدان و خارج کرده آپاندیس. هیسترکتومی ممکن است برای بعضی زنان مناسب باشد.

مداخلات پرستاری

·        تاریخچه بهداشتی از بیمار گرفته و معاینات فیزیکی را با تمرکز بر تشخیص و تعیین زمان و طول مدت نشانه های خاصی که سبب ناراحتی های بیمار گردیدند و تمایل وی برای بارداری انجام دهید.

·        روش های تشخیصی گوناگونی را که به تخفیف اضطراب کمک می نمایند برای بیمار توضیح دهید.

·        از زوجی که تمایل به داشتن بچه دارند ، حمایت های عاطفی لازم را به عمل آورید.

·        اثرات روحی و روانی این واقعیت را که در اندومتریوز بارداری که به آسانی میسر نیست بر روی زوج مورد نظر قرار دهید. درمورد استفاده از روش های دیگر بارداری نظیر باروری آزمایشگاهی (IVF) و یا قبول پذیرش فرزند خواندگی با زوج مربوطه صحبت کنید.

·        بیمار را به درمان دیس منوره یا دیگر الگوهای غیر طبیعی خونریزی تشویق نمایید.

·        جهت دریافت اطلاعات و حمایت بیشتر ، بیمار را به مراکز حمایتی ارجاع دهید.